آیین‌های جالب برگزاری نوروز در کشورهای مختلف جهان
نوروز، این جشن باستانی و ریشه‌دار، نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین اعیاد دنیاست، بلکه به‌عنوان نماد نو شدن طبیعت، دوستی، صلح و آغاز سال نو، در بسیاری از کشورهای منطقه‌ی اوراسیا و خاورمیانه برگزار می‌شود. آنچه این جشن را خاص و ماندگار می‌سازد، آیین‌ها و رسوم متنوعی است که در هر کشور به شکل منحصر‌به‌فردی اجرا می‌شود. در این مقاله، نگاهی جامع و حرفه‌ای خواهیم داشت به جالب‌ترین آیین‌های نوروزی در کشورهای مختلف؛ از ایران گرفته تا تاجیکستان، افغانستان، عراق، جمهوری آذربایجان، ترکیه و حتی مناطقی در چین و هند.
ایران؛ مهد نوروز و آیین‌های شگفت‌انگیز
۱. خانه‌تکانی: آغاز تازه با پاکی خانه
در ایران، نوروز با «خانه‌تکانی» آغاز می‌شود. مردم خانه‌ها را از بالا تا پایین تمیز می‌کنند تا فضا برای سال جدید آماده شود. این آیین نمادی از رهایی از آلودگی‌های سال گذشته و خوش‌آمدگویی به روزهای تازه و پرانرژی است.
۲. چیدن سفره هفت‌سین
سفره‌ای پر از نمادها: سیب، سمنو، سنجد، سیر، سبزه، سرکه و سماق. هر کدام از این سین‌ها نمادی از سلامت، برکت، عشق، خرد و پاکی هستند. سفره هفت‌سین قلب فرهنگی نوروز در ایران است.
۳. چهارشنبه‌سوری و سیزده‌بدر
پیش از نوروز، ایرانیان در شب چهارشنبه‌سوری با پریدن از روی آتش، بیماری و بدی را به آتش می‌سپارند. پس از تعطیلات نیز با مراسم سیزده‌بدر، سال نو را در دل طبیعت جشن می‌گیرند.
افغانستان؛ نوروزی با طعم سنت و همدلی
۱. جشن «دهقان» در مزار شریف
در افغانستان، به‌ویژه در شهر مزار شریف، جشن نوروز با آیینی باستانی به‌نام «جشن دهقان» آغاز می‌شود. کشاورزان با لباس‌های محلی در مراسمی باشکوه شرکت می‌کنند و آغاز فصل کشت را گرامی می‌دارند.
۲. جشن گل سرخ
یکی از زیباترین مراسم نوروز در افغانستان، جشن گل سرخ است که هم‌زمان با شکوفه‌دادن گل‌ها در منطقه بلخ برگزار می‌شود. مردم با شور و شوق به تماشای طبیعت می‌روند و در کنار گل‌ها جشن می‌گیرند.
تاجیکستان؛ نوروزی با رنگ و شعر
۱. میدان اصلی شهر و رقص نوروزی
در شهر دوشنبه و سایر مناطق تاجیکستان، مردم در میدان‌های بزرگ گرد هم می‌آیند، لباس‌های سنتی می‌پوشند و با موسیقی و رقص نوروزی به استقبال بهار می‌روند.
۲. تهیه غذاهای سنتی همچون «سمنو»
در تاجیکستان نیز مانند ایران، پخت سمنو از ارکان نوروز است. این غذای شیرین از جوانه گندم تهیه می‌شود و نمادی از حاصل‌خیزی و برکت سال نو است.
جمهوری آذربایجان؛ ترکیبی از آتش و طبیعت
۱. جشن‌های چهارشنبه‌های چهارگانه
در جمهوری آذربایجان، چهار چهارشنبه قبل از نوروز با نام‌های آب، آتش، خاک و باد جشن گرفته می‌شود. مردم برای هر کدام مراسم خاصی دارند که ریشه در عناصر طبیعت دارد.
۲. پرش از روی آتش
همانند ایران، پریدن از روی آتش یکی از رسوم اصلی نوروز در این کشور است. مردم بر این باورند که آتش، بیماری و بدی را از آن‌ها دور می‌کند.
۳. بازی‌ها و مسابقات محلی
در مناطق مختلف آذربایجان، بازی‌های بومی مثل کشتی سنتی، پرتاب نیزه و تخم‌مرغ‌بازی در نوروز برگزار می‌شود که جذابیت زیادی برای نسل جوان دارد.
عراق و اقلیم کردستان؛ بازگشت به ریشه‌های کردی
۱. نوروز به عنوان جشن ملی
در میان کردهای عراق، نوروز نه‌تنها یک جشن سنتی بلکه نمادی از مقاومت و هویت فرهنگی است. این جشن با رقص‌های گروهی کردی، روشن کردن مشعل‌ها و پوشیدن لباس‌های رنگارنگ همراه است.
۲. کوه‌پیمایی در اولین روز سال
یکی از رسوم ویژه کردهای عراق، رفتن به دل کوه و طبیعت در اولین روز نوروز است. آن‌ها معتقدند که بودن در دل طبیعت، روح را پاک و انرژی سال جدید را چندبرابر می‌کند.
ترکمنستان؛ نوروزی با رنگ‌وبوی قبیله‌ای
۱. برگزاری جشن در چادرهای سنتی
در ترکمنستان، نوروز در چادرهای سنتی ترکمنی برگزار می‌شود. زنان لباس‌های محلی با گلدوزی‌های رنگی می‌پوشند و غذاهای سنتی چون پلوی ترکمنی تهیه می‌کنند.
۲. اسب‌دوانی و نمایش‌های محلی
مسابقات اسب‌دوانی و اجرای موسیقی و رقص‌های قبیله‌ای از مهم‌ترین بخش‌های نوروز در ترکمنستان هستند.
ترکیه؛ نوروزی در دل فرهنگ کردها
۱. مشعل‌ها و رقص کردی
در مناطق شرقی ترکیه، به‌ویژه در شهرهایی که اقوام کرد ساکن هستند، نوروز با مشعل‌افروزی، رقص‌های دسته‌جمعی و برگزاری جشن‌های خیابانی گرامی داشته می‌شود.
۲. نوروز به‌عنوان نماد صلح
برای بسیاری از کردهای ترکیه، نوروز نماد آزادی، اتحاد و صلح است. آن‌ها با گردهمایی‌های بزرگ و سرودخوانی، این روز را به یادماندنی می‌کنند.
پاکستان و هند؛ نوروزی در دل فرهنگ اسلامی و ایرانی
۱. جشن نوروز در میان شیعیان
در مناطقی از پاکستان و هند، به‌ویژه میان جوامع شیعه و پارسی، نوروز هنوز جایگاه ویژه‌ای دارد. در این روز، سفره‌هایی شبیه هفت‌سین پهن می‌شود و زیارت قبور، پخش غذا میان نیازمندان و برگزاری نماز جماعت رایج است.
۲. غذاهای سنتی و شادمانی خانوادگی
پخت غذاهایی چون بریانی و حلوا در این روز رواج دارد و خانواده‌ها برای تبریک سال نو به خانه هم می‌روند.
قزاقستان و قرقیزستان؛ نوروز در دامان استپ‌های وسیع
۱. جشن در فضای باز و طبیعت
مردم این کشورها نوروز را در دشت‌ها و پارک‌ها جشن می‌گیرند. لباس‌های سنتی، آوازهای قومی و اجرای موسیقی زنده در این مراسم کاملاً مشهود است.
۲. برپایی نمایش‌های فرهنگی
اجرای نمایش‌های فولکلور، مسابقات ورزشی و سنتی، و غذاهای بومی چون کوکت به نوروز این کشورها رنگ خاصی می‌بخشد.
چین (اویغورها) و سایر مناطق
در میان مسلمانان اویغور چین نیز، نوروز جایگاه ویژه‌ای دارد. آن‌ها با پوشیدن لباس‌های بومی، اجرای موسیقی سنتی و جمع شدن دور خانواده، این روز را گرامی می‌دارند.
جمع‌بندی: نوروز، پلی میان ملت‌ها
با نگاهی به آیین‌های نوروز در کشورهای مختلف درمی‌یابیم که اگرچه شکل ظاهری جشن‌ها در هر منطقه متفاوت است، اما روح مشترک این آیین، امید، صلح، نو شدن و بازگشت به ریشه‌هاست. نوروز نه‌تنها یک جشن ملی، بلکه یک میراث فرهنگی جهانی است که مرزها را پشت سر می‌گذارد و دل‌ها را به هم پیوند می‌دهد.
